Dogodilo se na danasnji dan

[maja11]

11.07

1844. - Rođen je srpski kralj Petar I Karađorđević - kralj Srbije od 1903. do 1918. i potom do smrti 1921. Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca - čija je vladavina obeležena razvojem parlamentarne demokratije, ubrzanim privrednim razvojem, kulturnim napretkom i slobodom štampe kakva u Srbiji u 20. veku nije postojala ni pre ni posle njega. Tokom vladavine "Njegovog veličanstva svetog starca", kako su ga nazivali u Francuskoj, ojačane su političke i kulturne veze s južnoslovenskim narodima, a pod njegovim žezlom, Srbija je bila Pijemont slobode, ideal ustavnog uređenja i žarište napretka u tom delu Evrope. Posle zbacivanja s prestola 1858. njegovog oca kneza Aleksandra Karađorđevića (Karađorđev sin), živeo je u inostranstvu i završio je Vojnu akademiju u Sen Siru i višu Vojnu akademiju u Mecu. Učestovao je kao dobrovoljac u Legiji stranaca u francusko-pruskom ratu 1870. i 1871, kad je za izuzetnu hrabrost odlikovan Ordenom Legije časti, postavši jedini evropski vladalac koji je to odličje zaslužio na bojnom polju. Pod imenom Petar Mrkonjić, u bosansko-hercegovačkom ustanku protiv Turaka komandovao je 1875. i 1876. jednim ustaničkim odredom. Posle ubistva kralja Aleksandra Obrenovića, Skupština Srbije ga je 15. juna 1903. izabrala za kralja. U narodu - koji ga je najčešće zvao čika Pera - uživao je ogromno poštovanje, zbog izuzetnog poštenja i krajnje skromnog načina života. U balkanskim ratovima je kao vrhovni komandant predvodio do pobede srpsku vojsku, a s vlasti se povukao 1914, u korist sina Aleksandra, koji je u njegovo ime vladao kao regent. U Prvom svetskom ratu 1915, prošao je sa srpskom vojskom golgotu tokom povlačenja preko Albanije. Preveo je na srpski spis "O slobodi" engleskog filozofa Džona Stjuarta Mila.

1876. - U crnogorsko-turskom ratu od 1876. do 1878, Crnogorci su u boju na Fundini u Kučima do nogu potukli odred od oko 6.000 turskih vojnika.

1921. - Mongolija je dobila nezavisnost od Kine.

1937. - Umro je Džordž Geršvin, američki kompozitor. Stvarao je u stilu simfonijskog džeza. Komponovao je opere, simfonijske poeme, koncerte za klavir i orkestar, muzičke komedije i dr. Mnoge njegove kompozicije poslužile su za koreografisanje i filmsku muziku. Dela: "Porgi i Bes", simfonijska poema "Amerikanac u Parizu", "Rapsodija u plavom" i dr.

1952. - Dvajt Ajzenhauer, američki general, nominovan je za predsednika SAD na listi republikanaca.

1962. - Kosmonaut Mikolov postavio je ondašnji rekord u najdužem boravku u svemiru - četiri dana.

1962. - Fred Baldasare je prvi čovek koji je preronio Lamanš.

1966. - Prvi put je nastupila čuvena pevačica Dženis Džoplin. Rođena je kao Dženis Lin Džoplin, u Port Arturu, Teksas, SAD, 19. januara 1943. Pobegla je od kuće sa 17 godina i počela da peva najpre u Ostinu, u Teksasu, a potom i u Los Anđelesu (uglavnom kantri), da bi se, putujući ka San Francisku, pridružila grupi "Big Brother And The Holding Company". S njima je i prvi put javno nastupila na koncertu. Umrla je od predoziranja drogom (heroin), u dvadesetosmoj godini, 4. oktobra 1970. u Los Anđelesu.

1982. - Umro je srpski pisac Mehmed - Meša Selimović, član Srpske akademije nauka i umetnosti, jedan od najvećih srpskih književnika 20. veka. Kako je sam otkrio, potomak je srpske porodice Vujovića. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu i do Drugog svetskog rata bio je profesor u gimnaziji u rodnoj Tuzli. Po izlasku iz ustaškog logora 1943, otišao je u partizane, a posle rata bio je direktor drame Narodnog pozorišta u Sarajevu, umetnički direktor "Bosna-filma" i glavni urednik "Svjetlosti". Zbog progona kojem su ga podvrgli bosanski političari, prešao je u Beograd i u njemu ostao do smrti. Roman "Derviš i smrt" jedan od najznačajnijih u srpskoj literaturi, odlikuje se osobenošću tretiranja teme, gustinom opservacije čovekovog života u tragičnim okolnostima, refleksijama o ljudskoj egzistenciji i - kao i druga Selimovićeva dela - unutrašnjim čarom pripovedanja. Ostala dela: romani "Tišina", "Tvrđava", "Magla i mjesečina", "Krug" (nedovršen), zbirke pripovedaka "Prva četa", "Tuđa zemlja", "Đevojka zlatne kose", studija "Za i protiv Vuka", eseji "Pisci, mišljenja, razgovori", memoarska proza "Sjećanja", nekoliko filmskih scenarija.

1986. - Ingrid Kristiansen, norveški atletičar, postavio je novi svetski rekord na 10.000 metara - 30:13:74.

1986. - Rumunka Maricica Puica pretrčala je 2.000 metara za 5:28:69 i time postavila rekord za žene.

1989. - Umro je ser Lorens Olivije, engleski glumac i reditelj, jedan od najpoznatijih pozorišnih i filmskih umetnika. Bio je znameniti interpretator dela elizabetanske epohe, posebno Šekspira. Glavni filmovi: "Hamlet", "Orkanski visovi", "Rebeka", "Henri III"... Za režiju filma "Hamlet" dobio je Oskara.

1991. - Na Havajima se videlo potpuno pomračenje Sunca.

[maja11]

12.07

- Pravoslavna crkva danas slavi praznik Sveti apostoli Petar i Pavle - Petrovdan. Sveti apostol Petar je prvi od učenika koji je jasno izrazio veru u Gospoda Isusa Hrista rekavši: "Ti si Hristos, Sin Boga živoga" (Mt 16, 16). Njegova vera postepeno se utvrđivala, jer kada je Gospod izveden pred sud, Petar ga se tri puta odrekao, ali se zbog toga pokajao i postao potom silni i neustrašivi propovednik Jevanđelja. Posle jedne njegove besede, tri hiljade ljudi obratilo se u veru. Pomagao je i verom isceljivao ljude. Po zapovesti cara Nerona, Petar je razapet na krst, a on sam molio je dželate da ga raspnu glavom okrenutom nadole, smatrajući sebe nedostojnim da umre kao njegov Gospod. Sveti apostol Pavle najpre se zvao Savle i bio je farisej i progonitelj hrišćana. Kada se čudesno preobratio u veru, postao je apostol i vatreni pobornik i propovednik Jevanđelja, od granica Arabije do Španije. Mnogo je stradao i strpljivo podnosio muke, čvrst i stamen i svojoj veri u Gospoda. Posečen je u Rimu u vreme cara Nerona, kao i apostol Petar.

1859. - Crnogorski knjaz Danilo Petrović zabranio je običaj sečenja i izlaganja odsečenih glava neprijatelja. On je sečenje glava ocenio kao kukavičluk, a zarobljavanje neprijatelja kao vrlinu.

1884. - Rođen je Amadeo Modiljani, italijanski moderni slikar. Slikarstvo je studirao u Firenci i Veneciji. Od 1906. godine pa do smrti, živeo je i radio u Parizu. Vidan predstavnik Pariske škole, u ranoj mladosti bavio se i skulpturom u kojoj se osećao uticaj crnačke plastike. Najviše je slikao ženske aktove i vajao figure radnica.

1904. - Rođen je Pablo Neruda, čileanski pesnik. Smatra se najreprezentativnijim savremenim liričarem Latinske Amerike. Njegova poezija prolazila je kroz nekoliko faza. U prvim zbirkama je pod uticajem modernista i postromantičara ("Praznična pesma" i "Suton"), a drugu fazu karakteriše sve jače osećanje prolaznosti svega ("Boravak na zemlji"). Borba republikanaca u građanskom ratu budi u njemu novu veru u ljudske i društvene vrednosti. Od tada je njegova poezija okrenuta idealima socijalne i političke borbe. Najbolje i najčuvenije njegove zbirke su: "Opšta pesma", "Grožđe i vetar" i "Elementarne ode".

1912. - Prvi put je u SAD-u prikazan strani umetnički film. Bio je to film "Kraljica Elizabeta".

1920. - Litvanija i SSSR potpisale su primirje. Litvanija je postala nezavisna republika.

1928. - Prvi put je rađen televizijski prenos jednog teniskog meča.

1941. - U Cetinju je u Drugom svetskom ratu, na skupštini crnogorskih kvislinga, proglašena "suverena i nezavisna" Crna Gora pod italijanskim protektoratom. Vlada te "nezavisne države" pala je već sutradan, izbijanjem opštenarodnog ustanka protiv okupatorskih snaga fašističke Italije.

1984. - Umro je srpski pisac i diplomata Marko Ristić, jedan od najaktivnijih u krugu srpskih nadrealista. Posle završenog Filozofskog fakulteta u Beogradu, između dva svetska rata izdavao je i uređivao većinu nadrealističkih časopisa, a po okončanju Drugog svetskog rata, bio je jugoslovenski ambasador u Francuskoj. Dela: pesme "Od sreće i od sna", "Bez mere", eseji "Nacrt za jednu fenomenologiju iracionalnog" (s Kočom Popovićem), "Koje su pobude i kakvi uspesi školske filozofije", "Smrt fašizmu - sloboda narodu", "Književna politika", "Ljudi u nevremenu", "Od istog pisca", "Krleža", "Prostor-vreme", "Politička književnost", "Nacer tiempo", "Svedok ili saučesnik".

2000. - Umro je jugoslovenski princ srpskog porekla Tomislav Karađorđević, sin kralja Aleksandra I, prvi pripadnik kraljevske dinastije koji se posle Drugog svetskog rata vratio u otadžbinu. Na dan sahrane u porodičnoj grobnici Karađorđevića u crkvi Svetog Đorđa na Oplencu, okupilo se nekoliko desetina hiljada ljudi, dok su državni mediji ignorisali prinčevu smrt i sahranu.

[maja11]

13.07


1839. - U Beogradu su održani izbori za prve gradske opštine. Ukazom o "Ustrojaniju obština", sve opštine u Srbiji podeljene su u tri klase - prvoj je pripadao Beograd, drugoj okružne i druge varoši, a trećoj seoske opštine. U Beogradu su birana 32 člana gradske opštine - "najčestitija, najrazumnija i najpravdoljubivija" - koji su dužnost obavljali besplatno.

1878. - Završen je Berlinski kongres, na kojem je revidiran Sanstefanski mirovni ugovor, zaključen posle rusko-turskog rata. Odlukama Berlinskog kongresa Srbiji su priključeni Niški, Pirotski, Toplički i Vranjski okrug, a Crnoj Gori gradovi Nikšić, Podgorica, Kolašin, Bar i Ulcinj. Austrougarskoj je dato pravo da okupira Bosnu i Hercegovinu i da drži garnizon u Starom Vlahu, tj. Raškoj oblasti (Novopazarski sandžak, prema turskoj administrativnoj podeli), a Velikoj Britaniji da okupira Kipar. Kavkaz je pripao Rusiji, a Rumunija je postala nezavisna.

1894. - Rođen je Isak Emanuilovič Babelj, ruski književnik. Počeo je objavljivati priče 1916. u časopisu Maksima Gorkog "Letopis". U Oktobarskoj revoluciji služio je u Prvoj konjičkoj armiji Buđonija i, nadahnut time, objavio zbirku priča "Crvena konjica", u kojima sugestivno slika revolucionarna zbivanja i mnogostruko psihički osvetljava njihove junake. Zbirke "Priče iz Odese" i drame "Zalazak" i "Marija" pokazuju najbolje odlike njegove proze, duboko poimanje psihe obespravljenih i suptilno poznavanje jevrejskog života, naravi i običaja. Napisao je i scenario za film "Lutajuće zvezde". Godine 1937. zatvoren je u koncentracioni logor, gde je i umro, a posthumno je rehabilitovan 1956. godine.

1898. - Guglielmo Marconi patentirao je radio.

1908. - U Londonu su otvorene četvrte moderne Olimpijske igre.

1930. - U glavnom gradu Urugvaja Montevideu počelo je prvo Svetsko fudbalsko prvenstvo na kojem je u konkurenciji 13 ekipa pobedila reprezentacija zemlje domaćina. Jugoslovenska reprezentacija (koja je bila sastavljena samo od beogradskih igrača, jer su klubovi iz Zagreba, Sarajeva i Subotice bojkotovali nacionalni tim) osvojila je treće mesto, iza Argentine, postavši najbolje plasirana reprezentacija izvan Južne Amerike.

1941. - U Crnoj Gori je u Drugom svetskom ratu izbio opšti narodni ustanak protiv italijanskih okupatora. Istovremeno su napadnuti gotovo svi okupatorski garnizoni i karabinjerske stanice i vrlo brzo je oslobođena bezmalo cela Crna Gora, izuzev nekoliko većih gradova. Posle rata, 13. jul je proglašen za Dan ustanka naroda Crne Gore protiv okupatora.

1978. - BBC je zabranio emitovanje pesme Sex Pistolsa "No One is Innocent".

1978. - Walter Poenisch okončao je svoj podvig: preplivao je 207 km od Kube do Floride.

1984. - Sergej Bubka postavio je rekord u skoku s motkom, preskočivši 5,89 metara.

1994. - Firme iz Jugoslavije i Danske povukle su iz Alžira osoblje ugroženo napadima islamskih terorista.

[maja11]

14.07

1789. - Parižani su zauzeli i razorili zloglasnu tvrđavu i zatvor Bastilju. Danas je na mestu Bastilje zasađen park, a današnji dan uzima se kao početak Francuske revolucije i u Francuskoj se slavi kao državni praznik.

1901. - U Beogradu je svečano otvoreno prvo radničko pozorište u Srbiji. Predstave su izvođene u kafani "Radnička kasina", na uglu Dečanske i Skopljanske ulice (sadašnja Nušićeva).

1902. - U Sarajevu je, radi širenja prosvete, srpske nacionalne svesti i privednog jačanja Srba u Bosni i Hercegovini, osnovano srpsko kulturno-prosvetno društvo "Prosvjeta", koje je imalo veliki broj članova i donatora i raspolagalo znatnom imovinom. Zahvaljujući potpori "Prosvjete", prve generacije srpskih đaka i studenata iz BiH masovnije su počele da se školuju prema tadašnjim evropskim standardima. Društvo je otvorilo veliki broj čitaonica, štampalo niz popularnih knjiga radi prosvećivanja naroda, a u Sarajevu je otvorilo veliku Centralnu biblioteku. U "Prosvjeti" su bili aktivni mnogi značajni Srbi iz BiH, uključujući Aleksu Šantića, Petra Kočića, Vasilja i Šćepana Grđića, Đorđa Pejanovića, Pera Slijepčevića. "Prosvjetu" su zabranjivale austrougarske vlasti, ustaška Nezavisna Država Hrvatska, ali i jugoslovenske vlasti 1949.

1918. - Rođen je Ingmar Bergman, švedski pozorišni i filmski reditelj. Tretirao je etičke probleme savremnog čoveka s prefinjenim lirizmom i realizmom koji je često prerastao i u halucinantne stilizacije. Dobio je brojne nagrade na filmskim festivalima. Najznačajnija ostvarenja: "Ona je igrala samo jedno leto", "Žena bez lica", "Eva", "Divlje jagode", "Sedmi pečat", "Tišina"...

1951. - Prvi put je jedan sportski događaj (trke konja) prenošen u koloru.

1958. - U Iraku je izvršena revolucija, zbačena monarhija i proglašena republika, a kralj Fejsal je ubijen.

1987. - U Tajvanu je okončano 37-godišnje opsadno stanje.

1989. - Održana je premijera šesnaestog po redu filma o Džemsu Bondu - "License to Kill".

1991. - Predsedništvo SFRJ većinom glasova donelo je odluku o izmeštanju jedinica JNA s teritorije pobunjene republike Slovenije u druge republike.

1992. - Savezna skupština je za prvog premijera Savezne Republike Jugoslavije izabrala američkog biznismena srpskog porekla - Milana Panića.

1997. - Međunarodni sud UN za ratne zločine u Hagu osudio je na 20 godina zatvora Srbina iz Bosne - Dušana Tadića.

[maja11]

15.07

1606. - Rođen je Harmens van Rajn Rembrant, holandski slikar i grafičar, jedan od najvećih likovnih umetnika svih vremena. Formirao se pod uticajem Karavađovih sledbenika. Glavne osobine svoje slikarske umešnosti - poput dramatične igre svetlosti i senke, dubine kolorita, izraza psihološke pronicljivosti i humanih osećanja - negovao je do kraja života i stalno ih produbljivao. Omiljeni motivi bili su mu biblijski: "Izgubljeni sin", "Hristos u Emausu", "Jakov blagosilja umetnike", "Vavedenje", "Sveti Matej jevanđelist"... Izradio je i veliki broj portreta i ubraja se u najveće portretiste svih naroda i svih vremena. Portreti njegove žene Saskije van Ojlenburh, služavke Hendrikije Stofels, sina Tita, majke, slikarevog prijatelja Jana Siksa - smatraju se remek-delima evropskog slikarstva; portretima treba dodati i veliki broj (preko 60) autoportreta. Najčuvenija dela: "Čas anatomije", "Noćna straža", "Predstavnici suknara"...

1663. - Rođen je srpski pomorac i matematičar i ruski knez Marko Martinović, stručnjak za hidrogradnju i brodogradnju, jedan od najučenijih ljudi svog vremena. Kao nastavnik Pomorske akademije u Veneciji, podučavao je i mladiće iz Rusije primljene na molbu cara Petra Velikog. U rodnom Perastu rukovodio je radom jedne od najstarijih pomorskih škola na Jadranu.

1869. - U Parizu je patentiran margarin, kao zamena za buter, radi upotrebe u francuskoj mornarici.

1874. - Izašao je prvi broj "Glasa javnosti" u Kragujevcu.

1888. - Vulkan Bondai u Japanu proradio je prvi put posle hiljadu godina.

1944. - Opservatorija u Grinviču oštećena je usled bombardovanja u Drugom svetskom ratu.

1948. - Američki predsednik Truman ponovo je nominovan za predsednika.

1949. - Čehoslovački teniski prvaci, Jaroslav Drobny i Vladimir Cernik, emigrirali su u SAD.

1952. - Počeo je prvi helikopterski let preko Atlanskog okeana.

1958. - Američki predsednik Ajzenhauer poslao je vojne trupe u Liban, gde su ostale naredna tri meseca.

[maja11]

16.07

1439. - Zabranjeno je ljubljenje u Engleskoj.

1858. - Rođen je srpski vojvoda Petar Bojović, oslobodilac Beograda 1918. u Prvom svetskom ratu. Kao pitomac Artiljerijske škole, učestvovao je u srpsko-turskim ratovima od 1876. do 1878, a u srpsko-bugarskom ratu 1885. istakao se hrabrošću u borbama na Vrabči, Slivnici, u Dragomanskom tesnacu, kod Pirota i Caribroda (sadašnji Dimitrovgrad). U Prvom balkanskom ratu 1912. i 1913. kao načelnik Štaba Prve armije, izuzetno je doprineo pobedama nad Turcima u Kumanovskoj i Bitoljskoj bici. U Drugom balkanskom ratu 1913, probio je bugarske položaje na Rajčanskom ridu, što je odlučilo ishod i Bregalničke bitke i rata. U Prvom svetskom ratu komandovao je Prvom armijom 1914. u Cerskoj bici i oslobodio Šabac, a dužnost nije napustio ni posle ranjavanja. Posle mučkog napada Bugara 1915, s neuporedivo slabijim snagama ih je sprečio da prodru na Kosovo, što je - uz potporu crnogorske vojske s drugog boka - omogućilo odstupanje srpske armije preko Albanije. U januaru 1916. je, umesto obolelog vojvode Radomira Putnika, postao načelnik Štaba Vrhovne komande i organizovao je prebacivanje vojske na Krf i u Bizertu, a od septembra do novembra 1916. rukovodio je ofanzivom u kojoj su zauzeti Kajmakčalan i Bitolj. Zbog neslaganja sa savezničkom komandom o širini fronta dodeljenog srpskoj vojsci, smenjen je u aprilu 1918. i postavljen za komandanta Prve armije, koja je posle proboja Solunskog fronta, zauzela Veles i Ovče polje, kod Kumanova razoružala Bugare, produžila gonjenje brojčano jače nemačke Druge armije i razbila je južno od Niša bez pomoći saveznika, koji su zaostali 200 kilometara. Na čelu Prve armije 1. novembra 1918. oslobodio je Beograd, gde je posle smrti 1945. sahranjen bez ikakvih počasti. Dela : "Metoda za rešavanje taktičkih zadataka u granicama združenih odreda", "Uput za obuku regruta u ratnoj službi", "Vaspitavanje vojnika", "Šta imamo i možemo da očekujemo od egzercirnih pravila uopšte, a šta od pešadiskih posebice?", "Odbrana Kosovoga Polja 1915", prevod s francuskog dela belgijskog generala Anrija Aleksisa Brijalmona (Henri Alexis Brialmont) koje je objavio pod naslovom "Bojna taktika pešadije, konjice i artiljerije".

1872. - Rođen je Raul Amundsen, norveški polarni istraživač. Prvi je stigao na Južni pol 1911. godine, preleteo je Severni pol, prošao ceo severozapadni prolaz, severno od Amerike, na putu od Atlantskog okeana do Beringovog moreuza, kao i sveroistočni prolaz, severno od Evrope i Azije, na putu od Norveške do Beringovog mora. Poginuo je u avionskoj nesreći prilikom pokušaja da spase italijansku polarnu ekspediciju generala Nobilea.

1918. - Streljan je poslednji predstavnik ruske carske porodice Romanov - car Nikolaj II, zajedno sa članovima svoje porodice - suprugom i petoro dece.

1935. - U Oklahomi su postavljeni prvi automatski parking-metri.

1960. - Na Svetskom prvenstvu u fudbalu, 205.000 ljudi posmatralo je utakmicu Brazil - Urugvaj, što je bio rekord.

1980. - Republikanska partija nominovala je Ronalda Regana za predsednika SAD-a.

1988. - Američki atletičar Karl Luis pretrčao je 100 metara za 9:78 sekundi.

1988. - Florens Džojner postavila je ženski svetski rekord na 100 metara - 10:49 sekundi.

1997. - Savezna skupština izabrala je Slobodana Miloševića za predsednika Savezne Republike Jugoslavije. Pre njega, na toj funkciji bili su Dobrica Ćosić i Zoran Lilić.

[maja11]

17.07


1775. - Otvorena je prva vojna bolnica.

1804. - Beogradsku tvrđavu napustile su i pobegle niz Dunav starešine turskih janičara - dahije Aganlija, Kučuk Alija, Mula Jusuf i Mehmed Fočih - koji su prethodno u seči knezova poubijali istaknute srpske prvake, što je bio neposredan povod za izbijanje Prvog srpskog ustanka. Porta u Carigradu, zabrinuta za to da vlast ne pređe u ruke ustanika, poslala je u Srbiju bosanskog vezira Abu Bećir-pašu da izgladi sukob janičara i Srba i zavede sultanovu vlast. Kao prvi uslov za uspostavljanje mira, ustanički vođa Karađorđe, koji je već okupio oko 10.000 ljudi pod oružjem, tražio je likividaciju dahija koji su pobegli na Adu Kale na Dunavu. Uz saglasnost Bećir-paše i prema Karađorđevom nalogu, Milenko Stojković poubijao je dahije u noći između 24. i 25. jula 1804.

1841. - Izašao je prvi broj britanskog šaljivog časopisa "Punch".

1861. - Američki kongres odobrio je papirni novac.

1928. - Umro je srpski geolog Svetolik Radovanović, član Srpske kraljevske akademije, profesor Univerziteta u Beogradu, prvi ministar privrede u Srbiji. Reformisao je srpsko rudarsko i šumarsko zakonodavstvo, a 1892. s geologom Jovanom Žujovićem osnovao Srpsko geološko društvo. Kao ministar, doneo je prva pravila rudarsko-bratinske kase za osiguranje rudara, ustanovio nedeljno-praznične škole za šegrte i izdao prvi godišnjak rudarskog odeljenja ministarstva privrede. Dela: "Uvod u geologiju istočne Srbije", "O trusu", "Podzemne vode", "Lijas kod Rgotine", "Lijas kod Dobre", "Crnajka s naročitim obzirom na njen Doger", "Donjolijaska fauna sa Vrške Čuke", "Kelovej kod Vrške Čuke", "Belemnites ferraginensis nov. spec. iz klauskih slojeva istočne Srbije", "O velikom šarijažu u istočnoj Srbiji".

1946. - Izvršena je smrtna kazna nad vođom četnika u Drugom svetskom ratu i vojnim ministrom bivše jugoslovenske emigrantske vlade, Dragoljubom - Dražom Mihailovićem, pošto je dan ranije odbijena njegova molba za pomilovanje. Potom je tajno sahranjen, tako da mu se ne zna grob. Nisu uslišene ni molbe još osmorice osuđenih na smrt na sudskom procesu u Beogradu organizovanom po ugledu na staljinistička montirana suđenja, pa su istog dana pogubljeni i Radoslav Radić, Miloš Glišić, Dragomir Jovanović, Tanasije Dinić, Velibor Jonić, Đuro Đokić, Kosta Mušicki i Boško Pavlović. Kazna nije izvršena nad Mladenom Žujovićem i Petrom Živkovićem, jer su bili u emigraciji. Ostalih 13 optuženih - uključujući najistaknutijeg srpskog teoretičara prava u 20. veku, Slobodana Jovanovića, kome je suđeno u odsustvu - osuđeno je na vremenske kazne.

1954. - Otpočela je izgradnja Diznilenda koja je trajala tačno godinu dana.

1955. - Grad Arko u Ajdahu postao je prvi grad osvetljen nuklearnom energijom.

1968. - Održana je premijera filma "Yellow Submarine" sa Bitlsima u Londonu.

1968. - Počela je revolucija u Iraku.

[maja11]

18.07

64. - Izbio je veliki požar u Rimu.

1374. - Umro je Frančesko Petrarka, italijanski lirski pesnik, jedan od najznačajnijih preteča humanizma i renesanse. Pisao je na latinskom i italijanskom. Najslavnije njegovo delo - "Kanconijer", posvećen Lauri - zapravo je intimni dnevnik o pesnikovom duševnom životu, u kom ljubav i simboli postaju sredstva za pesničko izražavanje i oblikovanje najtananijih unutarnjih osećanja, stalnog nemira i melanholije. Petraraka je izvršio dalekosežan uticaj na italijansku i svetsku književnost. Prevođen je na sve evropske jezike.

1536. - Papa je izgubio svaki autoritet u Engleskoj.

1872. - U Britaniji je uveden sistem tajnog glasanja na glasačkim listićima.

1877. - Rođen je srpski vizantolog i prevodilac Dragutin Anastasijević, sjajan znalac grčkog jezika i paleografije, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Proučavao je romejsku (vizantijsku) kulturu i književnost, srpsko-romejske odnose i istraživao nove izvore, naročito na Svetoj Gori.

1918. - Rođen je Nelson Mandela, južnoafrički borac za ljudska prava.

1931. - Porinuta je "Mariposa" - prvi klimatizovan brod.

1940. - Izveden je prvi uspešan let helikopterom.

1942. - Posle 38 dana ogorčenih borbi, Nemci i Hrvati su u Drugom svetskom ratu zauzeli planinu Kozaru u severozapadnoj Bosni, na kojoj je 3.500 boraca Drugog krajiškog partizanskog odreda branilo zbeg sa oko 80.000 srpskih civila pred ofanzivom 40.000 nemačkih, ustaških i domobranskih vojnika, uz podršku mađarskih rečnih brodova. U borbama u kojima su srpski partizani ispoljili izuzetno herojstvo poginulo je 1.700 branilaca. Na više mesta probijen je obruč i spaseno je nešto više od 15.000 civila, ali su napadači nadjačali, spalili sva sela, pobili deo stanovništva, uključujući 540 ranjenika, a oko 60.000 civila oterali u logore, mahom u Jasenovac.

1986. - Izašle su video-kasete sa podvodnim snimcima ostataka Titanika.

1992. - Ratni brodovi NATO i Zapadnoevropske unije uplovili su u Jadransko more radi kontrole sankcija UN protiv Savezne Republike Jugoslavije; bila je to prva takva operaciji u Evropi od Drugog svetskog rata.

[maja11]

19.07

1427. - Umro je srpski vladar i pisac Stefan Lazarević, nazvan Stefan Visoki, knez od 1389. do 1402, potom despot, sin kneza Lazara Hrebeljanovića. U prvo vreme vladao je očevim zemljama uz pomoć majke, kneginje Milice, i do 1402. priznavao je vlast Otomanskog carstva i sultana Bajazita na čijoj se strani borio u bitkama na Rovinama 1395, kod Nikopolja 1396. i kod Angore 1402. Sultan mu je poklonio oblast Vuka Brankovića s Prištinom i Peći. Posle poraza Bajazita kod Angore od mongolskog vladara Tamerlana, osamostalio se i približio Ugarskoj, od koje je 1403. dobio Mačvu i Beograd koji je proglasio prestonicom, a 1421. nasledio je Zetu. Ojačao je centralnu vlast i suzbio separatizam vlastele, reformisao vojsku i preuredio upravu. Srbija je pod njim doživela ekonomski i kulturni procvat. Podigao je manastir Manasiju, podsticao prepise i prevode knjiga, a i sam se bavio književnošću - napisao je poslanicu "Slovo ljubve".

1553. - Petanestogodišnja lejdi Džejn Grej (Jane Grey) svrgnuta je sa mesta engleske kraljice posle samo devet dana.

1883. - Na brdu Stražilovo iznad Sremskih Karlovaca sahranjeni su posmrtni ostaci srpskog pisca Branka Radičevića, 30 godina posle njegove smrti u Beču.

1877. - Održan je prvi teniski turnir u Vimbldonu.

1936. - Umro je srpski geolog i političar Jovan Žujović, geolog svetskog glasa, utemeljivač geološke nauke u Srbiji, predsednik Srpske kraljevske akademije, profesor Beogradskog univerziteta, član mnogih inostranih društava i akademija. Osnovao je Srpsko geološko društvo, Mineraloško-geološki zavod i časopis "Geološki anali Balkanskog poluostrva". Autor je mnogih radova iz svih oblasti geologije i prve geološke karte Srbije i Jugoslavije. Bio je ministar prosvete i spoljnih poslova Srbije i jedan od osnivača Republikanske demokratske stranke. U politiku je ušao pod uticajem Živojina Žujovića i Svetozara Markovića. Dela: "Geologija Srbije I i II", "Topografska i petrografska geologija", "Opšta geologija".

1937. - U Beogradu su održane velike demonstracije povodom podnošenja skupštini na ratifikaciju konkordata Vatikana i Jugoslavije. U ovom događaju, kasnije nazvanom Krvava litija, žandarmi su se brutalno obračunali sa sveštenicima Srpske pravoslavne crkve i narodom koji je protestovao protiv konkordata. Konkordat koji je 1935. sklopila vlada Milana Stojadinovića nije ratifikovan zbog ogromnog pritiska javnog mnjenja. Prvi takav ugovor (Vormski konkordat) sklopili su 1122. papa Kalikst II (Calixtus) i car "Svetog Rimskog Carstva" Henrih V. Prvi konkordat na Balkanu potpisala je Crna Gora 1866, zatim Srbija 1914. Konkordatom se države obavezuju Rimokatoličkoj crkvi na ekonomske i pravne privilegije.

1952. - Otvorene su pete Olimpijske igre u Helsinkiju.

1956. - Lideri Jugoslavije, Indije i Egipta - Josip Broz, Džavaharlal Nehru i Gamal Abdel Naser - potpisali su tzv. Brionsku deklaraciju, kojom su osudili blokovsku podelu sveta, što je bio prvi korak ka stvaranju Pokreta nesvrstanih zemalja.

1980. - Otvorene su 22. Olimpijske igre u Moskvi. Ovu Olimpijadu bojkotovali su američki sportisti.

1984. - Lynn Rippelmeyer je prva žena kapetan Boinga 747 koja je preletela preko Atlantika.

[maja11]

20.07

1304. - Rođen je Frančesko Petrarka, italijanski lirski pesnik, jedan od najznačajnijih preteča humanizma i renesanse. Pisao je na latinskom i italijanskom. Najslavnije njegovo delo - "Kanconijer", posvećen Lauri - u stvari je intiman dnevnik o pesnikovom duševnom životu, u kom ljubav i simboli postaju sredstva za pesničko izražavanje i oblikovanje najtananijih unutarnjih osećanja, stalnog nemira i melanholije. Petraraka je izvršio dalekosežan uticaj na italijansku i svetsku književnost. Prevođen je na sve evropske jezike.

1868. - Prvi put su korišćene taksene markice na cigaretama.

1871. - British Columbia postaje šesta kanadska provincija.

1872. - Mahlon Loomis dobio je patentu zaštitu za bežičnu telegrafiju, što je bio ključni momenat za nastanak radija.

1878. - Uveden je prvi telefon na Havajima.

1917. - Srpska vlada premijera Nikole Pašića i Jugoslavenski odbor hrvatskog političara Anta Trumbića potpisali su u Prvom svetskom ratu na grčkom ostrvu Krf tzv. Krfsku deklaraciju, kojom su južnoslovenski narodi u Austrougarskoj zatražili ujedinjenje sa Srbijom u zajedničku državu pod nazivom Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca s dinastijom Karađorđević na čelu.

1919. - Počeo je dvodnevni generalni štrajk radnika Jugoslavije, u znak solidarnosti s revolucijama u Sovjetskoj Rusiji i Mađarskoj; štrajkom je vlada prisiljena da odustane od učešća u oružanoj intervenciji gušenja tih revolucija.

1956. - Francuska je priznala nezavisnost Tunisa.

1969. - Nil Armstrong (Neil Armstrong) i Edvin Oldrin (Edwin Aldrin) iz Apola 11 postali su prvi ljudi koji su stigli na Mesec.

1970. - Rođena je prva beba na ostrvu Alkatraz (čuveni zatvor u SAD).

1974. - Turska je izvršila invaziju na Kipar.

1996. - Otvorene su 26. Olimpijske igre u Atlanti.