Bor

Bor


[Samo registrovani korisnici mogu videti linkove. Kliknite ovde da se registrujete...]

Grad rudara i metalurga Bor nalazi se u istočnoj Srbiji, oko 240 kilometara jugoistočno od Beograda. Pripada Timočkoj krajini kao široj geografskoj celkini i sedište je Borskog okruga. U Boru se nalazi jedan od najvećih rudnika bakra u Evropi. Pored toga što je bogat rudom bakra, Bor je bogat i drugim prirodnim darovima poput netaknute prirode planina Stol i Crni vrh, termomineralnih lekovitih voda Brestovačke banje, prelepim veštačkim Borskim jezerom, te drugim prirodnim i kulturno-istorijskim vrednostima.

Opština Bor se prostire na 856 kvadratnih kilometara i po površini je jedna od većih opština u Srbiji. Ima 12 sela i jedan grad - Bor. Prema popisu stanovništva iz 2002. godine na teritoriji opštine živi 55.817 stanovnika, dok u samom Boru živi 39.387 stanovnika. U vreme velike ekspanzije rudarstva i industrije 70-ih i 80-ih godina minulog veka u Bor su se doseljavali ljudi iz svih krajeva bivše Jugoslavije, pa je nacionalna struktura njegovog stanovništva veoma šarenolika - čine je pripadnici 27 nacija. Većinsko stanovništvo je srpsko koje u ukupnom broju stanovnika opštine učestvuje sa 72 odsto, zatim slede Vlasi sa 18 odsto, Romi sa 2,3 odsto, Makedonci sa jedan odsto i ostali. Kao i u mnogim drugim mestima Srbije, i u Boru se tokom protekle dve decenije beleži samnjenje stanovništa. Popis iz 2002. godine je pokazao da se broj stanovnika opštine Bor u odnosu na 1991. godinu smanjio za oko 10 odsto.

Bor je na zadovoljavajući način saobraćajno povezan sa ostatkom Srbije. Savremenim putem do Paraćina izlazi na auto put Beograd - Niš (85 km). Putnu vezu sa Nišom ima i preko Zaječara i Knjaževca /128 km). Putem prema Donjem Milanovcu izlazi na Đerdapsku magistralu na severu (64 km). Železnicom je preko Majdanpeka povezan sa Beogradom, a preko Zaječara sa Nišom.

Veći deo teriotorije opštine Bor je brdsko-planinskog karaktera, sa više planina i visoravni u bližoj i daljoj okolini. Iako okružen planinama koje prelaze 1.000 metara nadmorske visine (Crni Vrh, Stol, Veliki i Mali krš, Deli Jovan), Bor se nalazi na relativno maloj nadmorskoj visini od 378 metara. Klima borskog kraja ima sve odlike umereno-kontinentalne klime. Prosečna maksimalna godišnja temperatura iznosi 20,9oC a minimalna 1,3oC.

Pronađeni arheološki ostaci govore da je područje Bora bilo naseljeno još u dalekoj praistoriji. I tadašnje stanovništvo, kao i današnje, vadilo je rudu bakra. Rimljani su ovim područjem, odnosno celim prostorom između Save i Dunava, zagospodarili u I veku naše ere. Prva rimska naselja osnovana na teritoriji Bora imala su rudarsko-metalurški karakter. Nastala su u III veku nove ere - Tilva Roš (u Boru), Argentares (Rgotina), Cetace (kod Bukove Glave), Kraku lu Jordan (kod Brodice) i druga. U srednjem veku teritorija Bora bila je u sastavu države srpskog cara Dušana, a nakon Nikopoljske bitke 1396. godine pada pod Tursku vlast i pripada Vidinskom sandžaku.. Bor je od Turaka oslobođen i Srbiji priključen 1833. godine. Iako je ispitivao rudno blago Bora 1835. godine, knez Miloš Obrenović nije pristupio otvaranju nekog rudnika. Više se bavio obližnjom Brestovačkom banjom čiju lekovitu vodu je dao na ispitivanje. Do otvaranja rudnika bakra došlo je 1903. godine, nakon istraživanja koje je finansirao srpski industrijalac Đorđe Vajfert. Od tada Bor počinje naglo da se razvija i raste. U periodu od 1933. do 1940. dobio je novo naselje, bolnicu, novu školu, a rudnik stasava u jedan od najvećih u Evropi. Status grada Bor je dobio nakon Drugog svetskog rata, 30. maja 1947. godine kada je imao 11.000 stanovnika.


Najveći deo savremene istorije Bora povezan je sa nalazištima rude bakra i drugih metala. Pored eksploatacije rude, metalurške prerade i proizvodnje blister i elektrolitskog bakra i pratećih metala, izgrađeni su brojni prerađivački kapaciteti u opštini. Nakon velike ekspanzije tokom 70-ih i 80-ih godina prošlog veka, borsko rudarstvo i čitav grad krajem XX veka doživljava stagnaciju i nazadovanje. Zastarela tehnologija, pad cene bakra na svetskom tržištu, mali procenat bakra u rudi i ekonomska izolacija Srbije u tom periodu, doveli su do osetnog pada proizvodnje, pada životnog standarda i kupovne moći stanovništva i povećanja nezaposlenosti. Ni prva decenija novog milenijuma nije donela boljitka Boru i njegovim rudnicima, proizvodnja i dalje stagnira a pitanje restrukturisanja i privatizacije rudnika iskrsava kao nerešiv problem. Zbog svega ovoga Bor se danas sve više okreće drugim privrednim granama, a turizam je svakako jedna od tih grana koja Boru može doneti dobroga.

paunpress.