Vrsac

Vršac

[Samo registrovani korisnici mogu videti linkove. Kliknite ovde da se registrujete...]

Vršac, jedan od najlepših vojvođanskih gradova, nalazi se 84 kilometra severoistočno od Beograda, 147 kilometara istočno od Novog Sada, u južnom delu Banata, na rubu Panonske nizije. Grad se smestio podno Vršačkih planina, u graničnom području prema Rumuniji. Od granice sa Rumunijom udaljen je 14 kilometara. Opština Vršac se na jugu graniči sa opštinama Bela Crkva i Kovin, na zapadu sa opštinom Alibunar, na severozapdu sa opštinom Plandište, dok se sa istočne i severoistočne strane graniči sa Rumunijom. Opština je po površini jedna od najvećih u Srbiji, ima površinu 801 kvadratni kilometar. Obuhvata 24 naseljena mesta.
Po poslednjem popisu stanovništva iz 2011. u opštini Vršac živi 51.217. ljudi, dok u samom gradu Vršcu živi 35.705 stanovnika. Stanovništvo vršačke opštine i samog grada Vršca odlikuje šarolika nacionalna struktura, nastala tokom vekova čestim migracijama stanovništva. Srbi su se u ovo područje u većim ili manjim talasima doseljavali od XV do XX veka. Tokom XVIII i XIX veka planski je naseljavano stanovništvo iz Nemačke, Italije i Francuske. U istom periodu dolazi i do spontanog naseljavanja drugih nacionalnosti: Rumuna, Mađara, Čeha, Slovaka i drugih. Poslednje veće demografske promene dogodile su se nakon Drugog svetskog rata, iseljavanjem Nemaca i doseljavanjem srpskog stanovništva. Danas u vršačkoj opštini, u kojoj nema etnički čistog mesta, živi preko 20 različitih nacionalnosti. Najbolji primer izražene multietničnosti Vršca je selo Gudurica u kome su tokom njegove duge i burne istorije živeli pripadnici 23 nacije. Danas u Gudurici zajedno žive pripadnici 14 nacija. Većinsko stanovništvo Vršca su Srbi, koji čine 72 odsto stanovništva, Rumuna ima oko 11 odsto, Mađara pet odsto, Roma dva odsto, dok Makedonci, Hrvati, Slovaci, Česi i pripadnici drugih nacija čine 10 odsto stanovništva Vršca. Vršac ima dobar geografski i saobraćajni položaj. Dobro je saobraćajno povezan sa okolnim mestima, kako drumskim tako i železničkim saobraćajnicama. Kroz Vršac prolazi evropski put E 70, koji od Beograda preko Pančeva vodi u Rumuniju. U samom Vršcu je železnički granični prelaz, a drumski nedaleko kod Vatina. Na tri kilimetra od centra grada nalazi se Pilotska akademija JAT-a, u okviru koje postoji aerodrom za male avione i avio-taxi.
Svojim posebnim reljefom i specifičnom klimom, Vršac se izdvaja među vojvođanskim gradovima. Nalazi se na dodiru ravničarskih predela Panonske nizije i planinskih predela Vršačkih planina. Sam grad se smestio na nadmorskoj visini od 118 metara. Idući od nižih ka višim predelima, izdvajaju se sledeće reljefne celine: depresije, aluvijalna ravan reke Karaš, lesne terase, lesne zaravni, Vršačke planine i Deliblatska peščara. Vršačke planine se prostiru na relativno maloj površini od 171 kilometar kvadratni. Najviši je Gudurički vrh koji doseže 641 metar nadmorske visine. To je najviši vrh Vojvodine. Na krajnjem jugozapadu prostor opštine zalazi u Deliblatsku peščaru, jedinstvenu geomorfološku celinu koju mnogi nazivaju "Evropskom Saharom". Vršački kraj ima umereno-kontinentalnu klimu sa obeležjima nizijske klime. Prosečna godišnja temperatura iznosi 11,5 C. Zime su malo oštrije, a leta suva i topla. Posebnu klimatsku specifičnost Vršcu daje košava, snažan jugoistočni vetar koji najčešće duva u rano proleće i u poznu jesen. Brzina košave se kreće od 18 do 40 kilometara na sat, a pojedini udari dosežu brzinu od 140 kilometara na sat. Ime grada u obliku Podvršan prvi put se pominje daleke 1427. godine u jednom pismu kralja Žigmunda. U kasnijim vekovima ime grada je variralo od Varšoc (Varsocz), Veršec (Versecz), Veršoc (Versocz, do Varšac (Varsacz) i današnjeg Vršac (Vrsacz). U korenu svih ovih naziva je srpska reč "vrh", što govori da se naselje nalazilo pod vrhom,.pod bregom, pod Vršačkim bregom.
Vršac je jedan od najstarijih gradova Vojvodine, duge istorije i bogate tradicije. Ljudi su ovo područje Banata od davnina naseljavali, od Kimeraca, Kelta, Dačana, preko Rimljana i Sarmata, do Slovena i Mađara. Naaselje pod imenom Podvršan prvi put se u pisanim dokumentima pominje početkom XV veka. Od kraja XIV veka kada je podignuta tvrđava (Kula) u Vršcu se smenjuju mađarski i srpski gospodari. Jedno vreme u XV veku tvrđava je bila u posedu srpskog despota Đurđa Brankovića, da bi je 1552. godine.osvojili Turci, kao i ceo Banat..Nekoliko decenija kasnije, 1594. godine banatski Srbi su pod vođstvom vršačkog vladike Teodora Nestorovića i u sadejstvu sa austrijskom vojskom podigli Banatsku bunu. Ustanici su oslobodili veći deo Banata. Sa novopridošlim vojnim snagama Turci su tokom leta iste godine bunu u krvi ugušili. Većina banatskih Srba je izbegla u Erdelj, a vladiku Teodora Turci su uhvatili i živog odrali. Banatska buna je bila povod Sinan-paši da u Beogradu na Vračaru 1594. spali mošti Svetog Save, sveteći se na taj način banatskim Srbima koji su u bitkama sa Turcima nosili barjake sa likom Svetog Save. Turci su u Vršcu ostali do 1716. godine, kada ih je iz Banata proterao austrijski vojskovođa Eugen Savojski. Tada je Banat ušao u sastav Habzburške monarhije, a Vršac je počeo da stasava u naprednu i razvijenu varoš. U njega se doseljavaju Nemci, Francuzi, Italijani, razvija se vinogradrstvo, osnivaju se i grade obrazovne i kulturne ustanove. Ujedinjenjem srpskog i nemačkog dela grada 1794. godine, te dobijanjem tržišne privilegije 1804. godine i statusa slobodnog kraljevskog grada, Vršac postaje značajan privredni, trgovinski i kulturni centar Banata. U XX vek Vršac je ušao sa 25.000 stanovnika, sa razvijenom industrijom, trgovinom i obnovljenim vinogradarstvom, dobrim saobraćajnim vezama sa Evropom i sa velikim brojem kulturnih i prosvetnih ustanova. Do velikih demografskih promena u gradu došlo je po završetku Drugog svetskog rata, iseljavanjem Nemaca i novim doseljavanjem srpskog stanovništva. Usledio je period socijalističke obnove i izgradnje. Do punog razvoja dolazi 80-ih godina XX veka, kada Vršac stiče imidž uspešnog grada. Vrsac je danas jako privredno i poslovno središte i istaknuti kulturni i obrazovni centar Vojvodine i Srbije.

paunpress