Arilje

Arilje

[Samo registrovani korisnici mogu videti linkove. Kliknite ovde da se registrujete...]

Arilje, živopisni gradić u zapadnoj Srbiji, smestilo se u slivu reka Veliki Rzav i Moravica, pored magistralnog puta Požega - Ivanjica. Arilje pripada Zlatiborskom okrugu. Od Beograda je udaljeno 195 kilometara, a od Požege, preko koje se u njega magistralnim putem stiže, 12 kilometara. Prema popisu stanovništva iz 2002. godine na području opštine živi 19.784 stanovnika, u 22 naseljena mesta, od kojih je samo Arilje gradsko naselje koje ima 6.744 stanovnika.

Područje opštine Arilje slovi za jednu od najočuvanijih i najzdravijih prirodnih sredina Srbije, sa bujnim šumama, čistim planinskim izvorima, potocima i rekama, pitomim dolinama, cvetnim livadama i rodnim voćnjacima. Iz ovako očuvane prirodne sredine pijaćom vodom se, pored Arilja, snadbeva još nekoliko gradova zapadne Srbije - Požega, Lučani, Čačak i Gornji Milanovac. Voda se direktno zahvata sa vodotoka Rzava, koji sa prvom nosi epitet najčistije reke u Srbiji. Sadašnji kapacitet Fabrike vode od 1200 litara u sekundi, biće za duplo povećan skorašnjom izgradnjom akumulacije "Svračkovo". Najveće reke u Arilju su Moravica, Veliki Rzav i Mali Rzav.

Reljef ariljskog kraja je pretežno brdsko-planinski, sem uskopojasne ravnice oko reke Moravice gde se smestila varošica. Nadmorska visina grada iznosi 330 metara, dok se pojedina sela nalaze i na 1000 metara nadmorske visine Najviši vrh opštine je planina Kukutnica u selu Bjeluša sa 1328 metara visine. Klima predela oko Moravice je umereno-kontinentalna i ima obeležja takozvane župske klime, dok klima brdsko-planinskog područja ima odlike planinske klime.
Nekoliko vekova po zamiranja rimske vlastio na ovim prostorima u njih su u drugoj polovini X veka došle izbeglice iz grčkog grada Larise noseći sa sobom mošti svoga svetitelja, grčkog episkopa i velikog propovednika hrišćanstva, Svetog Ahilija. Sahranili su ih na mestu današnje ariljske crkve i tu manastir osnovali. Po Svetom Ahiliju Arilje je i dobilo ime. Njegov kult se danas slavi kao narodni praznik i gradska slava, svake godine 28. maja. Godine 1219. Sava Nemanjić je ariljski manastir proglasio za sedište moravičke episkopije, koja se prostirala na teritoriji ariljskog, užičkog, valjevskog i čačanskog kraja. Prva katedrala moravičkih episkopa je uništena u XIII veku posle čega je kralj Stefan Dragutin preuzeo građenje nove katedrale na istom mestu. Ariljska crkva i narod su u kasnijim vremenima delili sudbinu celokupnog srpskog naroda porobljenog od strane Turaka. Ceo kraj je zapusteo nakon velike seobe 1690 godine. Novi žitelji iz istočne Hercegovine i Crne Gore počeli su da dolaze sredinom XVIII veka, da bi nakon Prvog i Drugog srpskog ustanka naselje oko crkve Svetog Ahilija u potpunosti zaživelo. Sa izgradnjom konaka serdara Jovana Mićića 1823 godine postavljeni su temelji buduće varošice. Malo naselje sabijeno oko crkve i u njenoj senci, kao drumsko svratište i karavansko konačište, polako se razvijalo i urbanizovalo. Čaršija se širila i spuštala sa isturene zaravni u podnožje prema rekama. Arilje je za varošicu proglasio knez Milan Obrenović 1880. godine.

Arilje se krajem XX veka u Srbiji i svetu pročulo po proizvodnji malina. Gajenjem ovog jagodičastog voća u Arilju se bavi gotovo celokupno stanovništvo, od lekara i profesora do zemljoradnika i stočara. Preko 5.000 malih "fabrika pod otvorenim nebom", na površini od oko 1.500 hektara, godišnje proizvede oko 15.000 tona maline. Ovde je najveća koncentracija zasada malione na svetu, najveća hladnjača za zamrzavanje voća u Evropi ("Zemljoradnička zadruga Arilje"), ovde je 2002. godine postignut najveći prinos malina na svetu - 44.763 kilograma po hektaru (rekorder je Milan Milosavljević). Malina je preporodila ariljski kraj, zato su joj Ariljci u centru grada podigli spomenik. Zbog svega ovoga Arilje s pravom zovu svetskom prestonicom maline. Od ostalog jagodičastog voća, Ariljci najviše gaje kupinu, a poslednjih godine sve više i plantažnu borovnicu. Pored jagodičastog voća, dosta se proizvodi šljiva, kao i jabuka, po kojoj Ariljci takođe postaju sve poznatiji.

Arilje je kraj vrednih i preduzimljivih ljudi. Pored toga što su uspešni voćari, Ariljci su i uspešni privatni preduzetnici. Preduzetništvo se u Arilju intenzivno razvija već 20 godina. Danas u opštini posluje oko 800 radnji i blizu 300 preduzeća. Na svakih 11 radno aktivnih Ariljaca dolazi po jedna firma, što je znatno iznad proseka Republike i Okruga. Pored poljoprivrede i prehrambene industrije, zastupljena je tekstilna industrija, prerada drveta, metaloprerada. U regionu su poznati tekstilni proizvodi iz Arilja, sa zaštićenim žigom kvaliteta "Ariljski tekstil", kao i "Ariljska malina" sa zaštićenim geografskim poreklom.

.paunpress